Oleje silnikowe - jak już wiemy - dzielimy na:
- zimowe,
- letnie,
- wielosezonowe - najpopularniejsze w Naszym klimacie.
Według klasy SAE oleje zimowe posiadają oznaczenie: xW. Oleje letnie: y. Oleje wielosezonowe: xW-y, gdzie x i y są wartościami liczbowymi.
Jak należy czytać te oznaczenia?
x, to wartość, charakteryzująca odporność oleju na niską temperaturę. Aby dowiedzeć się, przy jakiej temperaturze ów olej pozwala na optymalne smarowanie i rozruch silnika, w granicach lepkości sprecyzowanych normą klasyfikacji, należy pomniejszyć ją o liczbę 40*. W ten sposób uzyskamy minimalną temperaturę prawidłowej pracy oleju.
y, to wartość, charakteryzująca odporność oleju na wysoką temperaturę. Na podstawie normy SAE określa ona górną maksymalną temperaturę klimatu (otoczenia) [ºC], przy której olej zachowuje prawidłowe wartości smarne po rozgrzaniu silnika do temperatury 100ºC.
Nieco zawiłe? Wyjaśnię to więc prościej. Jeśli silnik startuje z temperatury 0ºC (okres jesienno-zimowy), to auto po przejechaniu np. 5km będzie miało nagrzany silnik w mniejszym stopniu, niż po przebyciu tego samego odcinka w temperaturze otoczenia na poziomie 50ºC (upalne lato - nie w cieniu, lecz w promieniach słonecznych).
Oto przykłady oznaczeń olejów wielosezonowych:
- 0W-30 (temperatura minimalna: -40ºC; temperatura maksymalna: 30ºC),
- 5W-40 (temperatura minimalna: -35ºC; temperatura maksymalna: 40ºC),
- 10W-40 (temperatura minimalna: -30ºC; temperatura maksymalna: 40ºC),
- 10W-50 (temperatura minimalna: -30ºC; temperatura maksymalna: 50ºC),
- 20W-60 (temperatura minimalna: -20ºC; temperatura maksymalna: 60ºC).
* W wielu materiałach podawane są różne informacje na temat tej wartości. Waha się ona w przedziale od 30 do 40, jednak przeważająca ilość publikacji skłania się do liczby 40.
Spotyka się również określenie temperatura płynięcia. Pojęcie to odnosi się do minimalnej temperatury otoczenia, przy którym olej jest w stanie płynąć w układzie silnika (zachowuje płynność). W zależności od konkretnych olejów, temperatura ta jest niższa od wartości x o przedział 10-2560ºC, np:
- Mobil1 5W-40 --> temperatura płynięcia: -45ºC,
- Shell Advance Fork 5W --> temperatura płynięcia: -54ºC,
- ESSO Uniflo Diesel 15W-40 --> temperatura płynięcia: -27ºC.
Najpopularniejsze normy jakości olejów
Występują dwie klasy jakościowe olejów według klasyfikacji API (norma obowiązująca poza Europą):
- Sz' - dla silników benzynowych,
- Cz' - dla silników DIESEL'a,
- z' jest kolejną literą alfabetu, określającą jakość oleju, np:
- SA, SB, SC, SD, SE, SF, SG, SH, SI, SJ, SM - od 08.2005r.;
- CA, CB, CC, CD, CE, CF, CF-2, CF-4, CG-4, CH-4, CI-4.
Im dalsza litera alfabetu, tym wyższa jakość oleju stworzonego do pracy w trudniejszych warunkach.
Występują dwie klasy jakościowe olejów według klasyfikacji ACEA (norma obowiązująca w Europie):
- Az'' - dla silników benzynowych,
- Bz'' - dla silników DIESEL'a,
gdzie z'' jest kolejną cyfrą, określającą jakość oleju, np:
- A1, A2, A3, A4, A5;
- B1, B2, B3, B4, B5.
Im większa cyfra, tym wyższa jakość oleju stworzonego do pracy w trudniejszych warunkach.
Istnieje jeszcze klas E w normie ACEA, ale ona tyczy się samochodów ciężarowych (wysoko obciążonych) z silnikami o zapłonie samoczynnym:
- E1, E2, E3, E4, E5.
Więksi producenci silników wprowadzają własne normy, np:
- VW 500.00 dla olejów klasy SF, A3;
- VW 501.00 dla olejów klasy SG, A2;
- MB 227.1 dla olejów klasy CE, E1;
- MB 228.1 dla olejów klasy CE, E2;
- 228.3 dla olejów klasy CF-4, E3.
Liczba zasadowa TBN (Total Basic Number)
Liczba zasadowa charakteryzuje olej pod względem jego właściwości myjąco-dyspergujących. Im większe są parametry TBN tym lepsze są właściwości myjące i neutralizujące produkty spalania paliwa.
Trzy metody wytwarzania olejów
Biorąc pod uwagę sposób produkcji olejów silnikowych, podzielić je można na trzy grupy:
- oleje mineralne - powstają w czasie przeróbki ropy naftowej,
- oleje syntetyczne - powstają w wyniku mieszanki syntetycznych węglowodorów, uszlachetniaczy, środków czyszczących i innych substancji.
- oleje semisyntetyczne (półsyntetyczne) - wywodzą się z mieszanek baz mineralnych i syntetycznych.
Oleje syntetyczne odznaczają się mniejszymi zmianami lepkości przy zmianach temperatury, niższą lotnością w wysokich temperaturach i wyższą stabilnością chemiczną, a także łatwiej niż mineralne ulegają biodegradacji. Oznacza to, że można je stosować w szerszym zakresie temperatur pracy silnika i zużywają się wolniej, niż oleje mineralne. Dodatki uszlachetniające stosowane w nowoczesnych wysokiej jakości olejach silnikowych stanowią około 30% objętości oleju. Służą one poprawieniu parametrów oleju.
Podsumowanie
Problem oznaczeń lepkości olejów w określonych temperaturach może być tu pewną kością niezgody, gdyż ogólnie dostępne materiały podają różne informacie na powyższy temat.
Gęstość oleju nie zależy od technologii wykonania, lecz od jego lepkości. Dlatego też przekonanie, iż olej syntetyczny jest za rzadki do silkików ze znacznymi przebiegami jest błędne. Niestety prawdą jest, iż olej syntetyczny może doprowadzić do rozszczelnienia silników z dużymi przebiegami. I to, co napisałem nie koluduje ze sobą. Ponieważ oleje syntetyczne występują w różnych klasach lepkości, można je stosować, zamiast olejów semisyntetycznych, jednak aby nie dopuścić do rozszczelnienia silnika, powinniśmy zwrócić uwagę na ilość składników rozpuszczających w oleju. To właśnie one - przy zachowaniu podobnej lepkości olejów syntetycznych i semisyntetycznych - mogą doprowadzić do wcieków z układu smarowania silnika.
Aby do tego nie dopuścić, należy odpowiednio dobrać olej do danego silnika. Jeśli np. stosujemy olej:
czytaj Mobil 1 10W-40
który jest semisyntetykiem, to dobrym zamiennikiem dla niego z syntetyków może być:
- Midland MicroOil SYNQRON 10W-50
ponieważ przeznaczony jest właśnie do silników z przebiegami powyżej 100.000 km. Celowo również zawiera mniej środków myjących, niż inne oleje syntetyczne, a reprezentuje najwyższą półkę jakościową.
Zrodlo Mazda klub
Pozdrawiam Miche
